Integracja sensoryczna – wprowadzenie
Świat poznajemy dzięki zmysłom, które ściśle współpracują ze sobą i naszym układem nerwowym. Ta współpraca to właśnie integracja sensoryczna. A „zaburzenia przetwarzania sensorycznego (SPD) to brak umiejętności wykorzystywania otrzymanych przez zmysły informacji w celu płynnego, codziennego funkcjonowania.”1
Objawy SPD możemy podzielić na cztery grupy:
- Problemy z modulacją sensoryczną – czyli regulacją reakcji na bodźce. Możemy tu wyróżnić osoby z nadreaktywnością, podreaktywnością, osoby poszukujące danych wrażeń oraz takie, które raz unikają a raz ich szukają.
- Problemy z dyskryminacją sensoryczną – czyli problemy z rozróżnianiem docierających wrażeń.
- Problemy motoryczne o podłożu sensorycznym – czyli problemy z zaplanowaniem, organizowaniem oraz wykonaniem konkretnego ruchu.
- Problemy powiązane z SPD – dotyczy problemów, które mogą być związane z nieprawidłowym przetwarzaniem sensorycznym lub innymi problemami rozwojowymi.
Aby zrozumieć czym są zaburzenia przetwarzania sensorycznego musimy poznać nasze zmysły. Posiadamy ich osiem. Zmysły wewnętrzne to: przedsionkowy (ucho wewnętrzne), interoceptywny (narządy wewnętrzne) oraz proprioceptywny (mięśnie, stawy). Zmysły zewnętrzne to: węch, smak, wzrok, słuch, dotyk.
W tym artykule omówię zmysł dotyku oraz słuchu. Przeczytaj także kolejny artykuł , w którym znajdziesz informacje o zmysłach przedsionkowo-proprioceptywnym, wzorku, smaku i węchu.
Zmysł dotyku rozwija się już w trakcie życia płodowego, jego receptory znajdują się na skórze. Na początku to właśnie dotyk mamy zapewnia noworodkowi poczucie bezpieczeństwa i to dzięki niemu dziecko poznaje świat. Jest niezwykle ważny dla prawidłowego rozwoju psychicznego, emocjonalnego oraz ruchowego. Układ ten zawiera dwa elementy. Pierwszy element to system ochronny np. gdy zbliżamy rękę do ognia, to automatycznie ją odsuwamy, by się nie sparzyć. Wraz z wiekiem uczymy się odpowiednio reagować na dany bodziec tzn. ignorować bodźce nieistotne (np. powiew wiatru) oraz reagować gwałtownie na bodziec bólowy. Drugi element pozwala nam różnicować, to czego dotykamy i w jakich miejscach jesteśmy dotykani. Układ dotykowy oprócz wyżej wymienionych funkcji, dostarcza nam wiele informacji, które są niezbędne w opanowaniu wielu codziennych umiejętnościach tj. planowanie motoryczne, uczenie się, dyskryminacja wzrokowa, umiejętności społeczne.
W obrębie każdego zmysłu możemy wyróżnić osoby:
- z nadreaktywnością, czyli takie, których reakcja na dany bodziec będzie przesadna (np. będą się bać odgłosu dzwonka do drzwi),
- z podreaktywnością, czyli takie, które żeby poczuć dany bodziec potrzebują go dużo i intensywnie (np. potrawy będą musiały być mocno przyprawione)
- oraz poszukiwaczy sensorycznych, czyli takie osoby, które będą uporczywie poszukiwały danego bodźca (np. będą uporczywie wąchały swoje ubranie lub innych).