Efekt motyla - jak moje codzienne wybory wpływają na rzeczywistość?

Efekt motyla – jak moje codzienne wybory wpływają na rzeczywistość?

Inne, Psychologia i wsparcie, scenariusze zajęć 10 lutego 2021

Adresaci: uczniowie klas 7 – 8 szkoły podstawowej
Czas trwania: 2 godziny lekcyjne, 2 x 45 minut – z możliwością rozwijania tematu
Miejsce realizacji: sala lekcyjna, świetlica
Cel główny: Przedstawienie globalnych współzależności na podstawie zagadnienia odpowiedzialnej konsumpcji.
Cele szczegółowe:
• kształtowanie umiejętności pracy w grupie,
• kształtowanie krytycznego myślenia,
• kształtowanie postaw odpowiedzialności za wspólne dobro,
• uświadomienie, jak proces produkcyjny wpływa na przyrodę i ludzi,

Rozwijając tematykę w toku zajęć uczeń:
• pozna zasady, jakimi należy się kierować podczas zakupów, aby zostać odpowiedzialnym konsumentem,
• pozna, jakie zagrożenia niesie ze sobą marnotrawienie zasobów i nie przemyślane zakupy,
• pozna, jak skomplikowany jest łańcuch produkcyjny w przemyśle,
• uświadomi sobie koszty społeczne i materialne produkcji dóbr,
• oceni wpływ handlu na stan środowiska przyrodniczego,
• rozumie wady konsumpcyjnego stylu życia,
• kształtuje postawę odpowiedzialności i szacunku do otaczającego świata i ludzi pracujących przy wytwarzaniu żywności i przedmiotów codziennego użytku,
• zwróci uwagę na to, ile wody i innych surowców jest potrzebnych do tego, żeby wyprodukować jedzenie, przedmioty codziennego użytku, takie jak odzież, elektronika…
Metody i techniki, pracy: burza mózgów, prezentacja, debata
Forma pracy: indywidualna i grupowa
Środki dydaktyczne:

komputer z dostępem do internetu, głośniki, rzutnik,
3 laptopy z dostępem do internetu (lub smartfony uczniów),
mapa świata (konturowa, fizyczna lub polityczna), pinezki, szpilki, nitka lub sznurek,
opaski – szarfy lub chusty do zasłonięcia oczu,
materiały piśmiennicze, takie jak: kolorowy papier, papier do pisania – np. papier flipchartowy lub szary, kolorowe karteczki samoprzylepne, nożyczki, pudełko (ew. koszyk lub woreczek) do losowania, pisaki, taśma klejąca, materiały edukacyjne do pracy w grupach (załączniki).

ZAŁĄCZNIKI do części warsztatowej:
zał. nr 1 Pytania do pracy w grupach w oparciu o film: “Opowieść o rzeczach”
zał. nr 2 dla Grupy konsumentów: grupa 1: Elektroniki
zał. nr 3 dla Grupy konsumentów: grupa 2: Mody
zał. nr 4 dla Grupy konsumentów: grupa 3: Art. spożywczych

FILMY:
nr 1: “Opow i eść o rzeczach” (Story Of Stuff),
nr 2: “Sekrety marketingu spożywczego”,
nr 3: “Tajemnica twojego smartfona”,
nr 4: “Jak oszczędzamy wodę w produkcji tekstyliów?”

ZAŁĄCZNIKI przeznaczone dla Prowadzącego
Materiały informacyjne dla Nauczyciela/Prowadzącego zajęcia:

Przebieg zajęć – lekcja 1

Krótkie wprowadzenie: 5 min., omówienie z uczniami celu i formy realizacji zajęć oraz zasad pracy w grupie.
Wprowadzenie do tematu przez nauczyciela: 10 min.

Czym jest “odpowiedzialność”? Można do dyskusji zaprosić uczniów, poprzez zadawanie im pytań np.:

Za co / za kogo jest odpowiedzialny człowiek?
Dlaczego warto być odpowiedzialnym?
Za kogo wy sami jesteście odpowiedzialni?

Definicję “Odpowiedzialności” sformułował Nathaniel Branden w książce zatytułowanej: “Odpowiedzialność. Jak polegać na sobie i znaleźć sens życia”, wydawnictwo: Ravi 1999 r.
“Odpowiedzialność jest podstawą naszej samorealizacji, moralności oraz więzi społecznych. Jej istota polega na tym, że to my sami przyczyniamy się do osiągnięcia tego, czego pragniemy, w przeciwieństwie do takiego postępowania, które polega na czynieniu, a nawet domaganiu się, aby ktoś inny “zrobił coś”, podczas gdy naszą rolą, jest czekać i cierpieć. Dzięki niezależności i odpowiedzialności stajemy się o wiele silniejsi, zyskujemy nowe możliwości. Wszystko to tracimy, przyjmując postawę przeciwną.”

Zabawa uczniów w grę “Zaufanie”, czas: 10 – 15 min. (po ok. 3 min. – zmiana w parze).

Grę można pominąć w scenariuszu, jeżeli jej uczestnicy nie znają się dobrze, albo grupa jest mało zdyscyplinowana i przejść do kolejnego punktu, tj. filmu: “Opowieść o rzeczach” (Story Of Stuff),

Podpowiedzi techniczne dla Prowadzącego zajęcia – instrukcja zabawy “Zaufanie”

Nauczyciel dzieli uczniów na 2 części, np. każąc im odliczyć co 2.
“Jedynki” stają naprzeciwko “dwójek” – dobierając się w pary.
Następnie rozsuwa się ławki i dezorganizuje przestrzeń, która utrudni uczestnikom zabawy swobodne poruszanie się (dbając jednak o ich bezpieczeństwo).
Jeden z uczniów przyjmuje rolę “przewodnika”, a drugiej osobie w parze zostają zawiązane oczy – zostaje “ślepcem”.
“Przewodnik” bierze “ślepca” za rękę prowadzi go pomieszczeniu. “Ślepiec” powierza swoje bezpieczeństwo “przewodnikowi”, koncentrując się na tym, co on mówi, w jaki sposób prowadzi go przez czyhające na nich niebezpieczeństwa. Rolą “przewodnika” jest dostarczenie jak największej ilości informacji o otoczeniu osobie z zasłoniętymi oczami, w tym czasie może go trzymać za ramiona, pod ramię, za dłoń. “Ślepiec” z kolei może swobodnie rozmawiać z “przewodnikiem” oraz poznawać otoczenie za pomocą dotyku, słuchu, węchu. Para spaceruje po sali, omijając przeszkody i innych uczestników zabawy.
Po 5 min. następuje zmiana w parze.

Zabawa trwa max. 10 minut. Po jej zakończeniu uczniowie siadają, wspólnie próbując odpowiedzieć na pytania:

Jakie były najciekawsze doświadczenia uzyskane dzięki “przewodnikowi”?
Czego dowiedzieliście się o “przewodniku”?
Czego dowiedzieliście się o “ślepcu”?
Jakie to uczucie być “przewodnikiem”?
Co myślicie o waszej współpracy w parze?

Omówienie z uczniami zabawy ma na celu wprowadzenie ich w tematykę zajęć, którą jest globalna odpowiedzialność. W tym zadaniu uczniowie byli bardzo blisko siebie, oddziaływując na siebie bezpośrednio poprzez kontakt, słowo, gest.
A jak ta odpowiedzialność przełoży się na ich codzienne wybory – np. zakupowe, dbanie o środowisko naturalne, wybór środka transportu, który się poruszają, kiedy “konsekwencje” ich decyzji zdają się być odroczone w miejscu i czasie?

Wspólne oglądanie filmu: “Opowieść o rzeczach” (Story Of Stuff) (czas: 20 min.)

KONIEC – lekcji I

Przebieg zajęć – lekcja 2

Podpowiedzi techniczne dla Prowadzącego zajęcia

W oparciu o materiał przygotowany dla prowadzącego (które znajdują się w sekcji: ZAŁĄCZNIKI).

Tematyka Edukacji Globalnej może być trudna lub niezrozumiała dla uczniów, dlatego warto im w sposób obiektywny i rzetelny przybliżyć temat, sprawiając by świadomie łączyli ze sobą fakt np. zakupu nowego przedmiotu i kosztów (społecznych, materialnych czy środowiskowych) jego wytworzenia. Pobudzając ich do refleksji sprawiamy, że z czasem staną się świadomi istniejących współzależności i własnej odpowiedzialności za los innych ludzi, środowiska, świata – “Efekt motyla”.
Rolą prowadzącego w tej części zajęć jest umiejętne moderowanie dyskusji i efektywna, nastawiona na cel praca w grupach.
Bardzo ważne jest, by prowadzący zajęcia nadzorował ich przebieg i pilnował czasu pracy!

Dyskusja w oparciu o film: “Opowieść o rzeczach” 10 – 15 min. Prowadzący dzieli uczniów na 3 grupy. Prosi każdą z grup o przygotowanie odpowiedzi na pytanie (forma dowolna: plakaty, scenka, wypowiedź członków grupy lub jej reprezentanta).

załącznik nr 1: Pytania do pracy w grupach w oparciu o film: “Opowieść o rzeczach” . Omówienie z uczniami zadania pozwala zebrać wnioski i zrobić podsumowanie tematu.

Wspólne oglądanie filmów:

nr 2: “Sekrety marketingu spożywczego”, (czas: 6 min.)
nr 3: “Tajemnica twojego smartfona”, (czas: 4 min.)
nr 4: “Jak oszczędzamy wodę w produkcji tekstyliów?” (czas 3 min.)

Praca w zespołach, czas: 15 min.
Prowadzący dzieli uczniów na 3 zespoły (uczniowie mogą pracować w tych samych grupach, co poprzednio lub według uznania prowadzącego – np. zaangażowania w pracę przy realizacji poprzedniego zadania – można zmienić układ grup). Każda z grup otrzymuje porcję materiałów od prowadzącego dotyczące ich obszaru pracy. Na ich podstawie oraz z użyciem laptopów – po 1 na grupę lub smartfonów należących do uczniów, przygotują oni w formie prezentacji (forma dowolna) odpowiedź na pytanie: “Co mogę zrobić, by zmienić moje codzienne nawyki / nawyki mojej rodziny, by stały się bardziej przyjazne dla planety?”

Grupy konsumentów:

grupa 1: Elektroniki
grupa 2: Mody
grupa 3: Art. spożywczych

Niezbędne do pracy grup materiały znajdują się w załącznikach:
Grupy konsumentów: grupa 1: Elektroniki
Grupy konsumentów: grupa 2: Mody
Grupy konsumentów: grupa 3: Art. spożywczych

Podpowiedzi techniczne dla Prowadzącego zajęcia

Umiejętność rozpoznawania przyczyn i skutków globalnych procesów jest bardzo ważna w edukacji globalnej. Dzięki pracy z tekstem uczennice i uczniowie mają możliwość zidentyfikować je i odpowiednio nazwać. Podczas prezentacji pracy grupowej prowadzący zwraca szczególną uwagę na to czy uczestnicy rozumieją ciąg przyczynowo-skutkowy procesów, które analizowali. Jeśli nie – pomaga im w połączeniu konkretnych przyczyn i skutków w spójną całość!

Na koniec zajęć uczniowie w otwartej “burzy mózgów” wspólnie wypracują i spiszą Kodeks dobrych zakupów, który będą się starali wcielić w swoje własne życie.

Kontynuacją pracy na lekcji może być zadanie domowe – np. obejrzenie przez uczniów filmu dotyczącego zmian na świecie, wpływu człowieka na klimat czy tempo zachodzących zmian. Przykładowa lista filmów znajduje się w załączniku: materiały informacyjne dla Nauczyciela/Prowadzącego zajęcia (2)

KONIEC – lekcji II