W aparatach fotograficznych często można spotkać się z różnymi trybami fotograficznymi. , Pojawiają się one zarówno tych niewielkich, amatorskich urządzeniach, jak również w profesjonalnych lustrzankach czy bezlusterkowcach. Czym właściwie są te tryby, często nazywane “inteligentnymi”? Czym się różnią i kiedy warto z nich skorzystać? 

Ekspozycja – czyli jak powstaje zdjęcie 

Zanim przejdziemy do trybów, warto przypomnieć sobie podstawy fotografii. Ekspozycja to ilość światła, jaka pada na matrycę światłoczułą w aparacie. Żeby wykonać poprawnie naświetlone zdjęcie, do wnętrza aparatu musi dotrzeć odpowiednia ilość światła. Nie za duża, ale też nie za mała. Na ekspozycję wpływają 3 zmienne: przysłona, czas naświetlania oraz czułość matrycy. 

Przysłona + Czas naświetlania + Czułość matrycy = Ekspozycja 

Przysłona to otwór w obiektywie, którego rozmiarem możemy sterować. Czas naświetlania do ilość sekund (a właściwie setnych sekundy), kiedy migawka aparatu otwiera się i na matrycę pada światło. Czułość matrycy natomiast, to jej wrażliwość na to światło – możemy ją zmieniać zwiększając lub zmniejszając ISO. 

Każda z tych zmiennych wpływa nie tylko na ilość światła, ale również na finalny efekt, jaki uzyskujemy na fotografii. 

Przysłona pozwala zwiększyć lub zmniejszyć głębię ostrości. A w uproszczeniu – dzięki niej możemy sprawić, że tło za naszym modelem będzie rozmazane lub ostre. Więcej na temat przysłony można przeczytać w moim artykule na temat podstaw fotografii.

Czas naświetlania pozwala na rozmycie lub zamrożenie ruchu. Jeśli chcemy uzyskać ciekawy efekt fotografując górski potok – możemy zastosować dłuższy czas naświetlania (np. ½ sekundy) i rozmyć płynącą wodę. 

Jeśli natomiast użyjemy krótkiego czasu naświetlania – woda w potoku sprawi wrażenie zamrożonej. 

Podstawowe tryby w aparacie fotograficznym

Większość lustrzanek czy bezlusterkowców umożliwia fotografowanie nie tylko w pełnej automatyce, ale również w trybach manualnych lub częściowo manualnych. Oznaczone są zazwyczaj literami: P, A, S i M lub P, Av, Tv, i M – w zależności od producenta. Niektóre mają również dodatkowo tryb AUTO oznaczany na różne sposoby – napisem “Auto” czy zielonym prostokątem.

AUTO to tryb w pełni automatyczny. Kadrujesz, przyciskasz spust migawki i… gotowe. Aparat zajmuje się resztą, czyli doborem wszystkich parametrów. Bardzo podobnym do trybu AUTO jest tryb P – z tą różnicą, że w przypadku P możemy zazwyczaj ręcznie dobrać ISO, czyli czułość matrycy. Tryb A (lub Av) to tryb preselekcji przysłony. Ustawiasz przysłonę, a aparat dobiera resztę parametrów automatycznie. S (lub Tv) to tryb preselekcji czasu naświetlania. Ustawiasz czas, a automatyka dobiera resztę ustawień. Trym M natomiast jest w pełni manualny. Wszystkie zmienne dobierasz ręcznie, wedle uznania.

Więcej na temat trybów podstawowych znajdziesz w moim artykule o podstawach fotografii – https://mws.pl/inspiracja/podstawy-fotografii-ktory-kazdy-nauczyciel-powinien-znac/

Tryby inteligentne

Poza literami symbolizującymi poszczególne tryby podstawowe, często możemy również wybrać ikony symbolizujące tryby inteligentne, nazywane też inteligentną automatyką lub trybami dedykowanymi.

Producenci stosują różne symbole czy grafiki, żeby zwizualizować dany tryb. W większości przypadków jednak podstawowe z nich są do siebie podobne.

Człowiek – fotografia portretowa

Ikona człowieka oznacza zazwyczaj tryb fotografii portretowej. Aparat dobiera wtedy większy otwór przysłony, aby odpowiednio rozmyć tło i sprawić, że fotografowana osoba będzie dobrze na nim widoczna. Często też, szczególnie w smartfonach, tryb ten dodatkowo sztucznie, za pomocą obróbki cyfrowej, dodatkowo rozmywa tło. W przypadku użycia samej przysłony – efekt jest naturalny. Gdy jednak rozmywa je sztuczna inteligencja – wychodzi to różnie, czasami dobrze, a czasami… nieco gorzej i nienaturalnie. Wszystko zależy od warunków wykonywania zdjęcia.

Jeśli wykonujemy zdjęcie większej grupie osób – lepiej nie używać tego trybu. Ze względu na małą głębie ostrości może się okazać, że osoby stojące bliżej są ostre, a te nieco dalej od nas, rozmazanie.

Góry – fotografia krajobrazowa

Ikona gór oznacza zazwyczaj tryb przeznaczony do fotografowania widoków. Aparat dobiera nieco mniejszy otwór przysłony. Dzięki temu cały fotografowany pejzaż jest na zdjęciu ostry – zarówno drzewo znajdujące się na pierwszym planie, jak i góry widoczne w tle

Kwiat – fotografia makro

Ikona z kwiatem symbolizuję fotografię makro. Dobrze sprawdzi się przy zdjęciach z małej odległości. W lustrzankach czy bezlusterkowcach ograniczają nas dodatkowo możliwości stosowanych obiektywów. Niektóre pozwalają na fotografowanie z bliska (najczęściej są to obiektywy z dodatkowym trybem makro lub przeznaczone specjalnie do tego celu), inne nie pozwolą na złapanie ostrości z odległości mniejszej niż kilkadziesiąt centymetrów. Jeśli więc włączymy tryb makro w lustrzance, ale nie będziemy mieli odpowiedniego obiektywu – niewiele nam to da.
W smartfonach wyposażonych w kilka obiektywów tryb ten przełącza zazwyczaj nasz aparat na specjalny obiektyw makro, który pozwala wykonywać zdjęcia z bardzo małej odległości.
Tryb ten warto wybrać, jeśli chcemy fotografować np. kwiaty, owady czy niewielkie przedmioty takie jak biżuteria czy monety.

Biegnący człowiek – fotografia sportowa

Ikona biegnącej postaci symbolizuje fotografię sportową. Wybierając ten tryb możemy spodziewać się krótkiego czasu naświetlania – a więc zamrożonego ruchu w kadrze. W fotografii sportowej najważniejsze jest złapanie odpowiedniego momentu i “zamrożenie” go w kadrze. Trudno sobie wyobrazić np. zdjęcie Roberta Lewandowskiego na okładce czasopisma sportowego, którego nie możemy rozpoznać, bo jest cały rozmazany.

Księżyc – fotografia nocna

Ikona księżyca symbolizuje zdjęcia nocne. Tryb ten możemy wybrać, jeśli fotografujemy wieczorem, nocą lub w ciemnych miejscach. Aparat wybierze wtedy zazwyczaj dłuższy czas naświetlania, maksymalnie otwartą przysłonę oraz stosunkowo wysokie ISO. Często też w przypadku tego trybu następuje automatyczne odszumianie zdjęcia (czyli cyfrowe zmniejszanie ilości “ziarenek”, czyli szumu, widocznego najbardziej w ciemnych częściach fotografii.

Człowiek i księżyc – portret w ciemności

Ikona człowieka i księżyca (u niektórych producentów zamiast księżyca jest gwiazdka) symbolizuje zdjęcia portretowe w trudnych warunkach oświetleniowych – czyli po prostu w ciemnych miejscach. Wybierając ten tryb możemy spodziewać się maksymalnie otwartej przysłony i wysokiego ISO.

Świeca – fotografia w ciemnym miejscu

Ikona świecy symbolizuje fotografowanie w ciemnym miejscu z jednym źródłem światła. Może to być np. pokój oświetlony tylko małą lampką czy chociażby… świecą właśnie. W przypadku wyboru tego trybu aparat łatwiej dobierze odpowiednie parametry ekspozycji w tych specyficznych warunkach.

Widelec i nóż – tryb kulinarny

Ikona widelca i noża symbolizuje jedzenie. Nie chodzi tu jednak o specjalny tryb do fotografowania wnętrz restauracji. Tryb ten zwiększa nasycenie kolorów, dzięki czemu świetnie sprawdza się podczas fotografowania apetycznych potraw.

Czy warto korzystać z trybów inteligentnych

Powyżej przedstawiłem kilka najpopularniejszych inteligentnych trybów z jakimi najczęściej można się spotkać używając aparatów fotograficznych. Może być ich oczywiście znacznie więcej – zazwyczaj są one dosyć dokładnie opisane w instrukcji obsługi aparatu. Czy jednak fotografowanie z zastosowaniem poszczególnych trybów ma sens?

Wszystko zależy od tego, jakim typem fotografa jesteśmy. Jeśli nie chcemy w ogóle zajmować się ustawianiem – najlepiej skorzystać z trybu AUTO lub P. Jeśli chcemy mieć pełną kontrolę – najlepszym rozwiązaniem będzie tryb M, a więc w pełni manualny. Sam, będąc zawodowym fotografem, najczęściej korzystam z trybu A, czyli preselekcji przysłony, a w przypadku zdjęć sportowych z trybu S – preselekcji czasu.

Inteligentne tryby fotografowania mogę polecić z całą pewnością osobom, które z jednej strony chcą mieć kontrolę nad fotografowanym obrazem, z drugiej jednak – nie mają ochoty bawić się w ustawienia manualne. To świetne rozwiązanie dla początkujących fotografów, którzy dzięki nim mogą uzyskać bardziej profesjonalne efekty.

Co jednak polecam przede wszystkim – to eksperymentowanie. Warto na własne oczy przekonać się, czym poszczególne tryby różnią się między sobą. W  końcu fotografii można się nauczyć tylko w jeden sposób – po prostu robiąc zdjęcia.